УДК 811.221.32

АНАЛИЗ ФРАЗЕОЛОГИЧЕСКИХ И ПАРЕМИОЛОГИЧЕСКИХ ЕДИНИЦ С КОМПОНЕНТОМ SŪR (СВАДЬБА) В ШУГНАНО-РУШАНСКОЙ ЯЗЫКОВОЙ КУЛЬТУРЕ

Зоальшоева Сафина Латифджановна

Старший преподаватель кафедры восточных языков

Российско-Таджикского (Славянского) университета

Ул. М. Турсунзаде 30, 734025, Душанбе, Республика Таджикистан

Тел.: (+992) 50 100 93 60 (м.)

z.safina87@mail.ru

Фразеология шугнано-рушанских групп языков находится на грани исчезновения, так как использование данного пласта языка в речи очень ограничено. В основном, только взрослое поколение бадахшанцев сравнительно часто использует исследуемые фразеологические единицы в речи. Порою носители языка не знают, как и в каких случаях используется та или иная фразеологическая единица, что приводит к искажению, употребляемой в речи фразеологической единицы. Поскольку носители данной группы употребляют фразеологические единицы в речи не столь активно, более часто употребляемая, актуальная лексика, чаще заимствованная, стала основной заменой исконной лексики. Большое количество заимствованных слов из русского и таджикского языков вытеснили исконную лексику шугнано-рушанской группы языков.

В статье рассмотрен компонент “sūr” (свадьба), в фразеологических единицах, шугнано-рушанской группы языков, проведена их классификация по семантической мотивации. Приведены варианты данных фразеологических единиц как в исследуемых языках, так и в русском языке. Дается этимологическое описание концепта “sūr” (свадьба).

Ключевые слова: компонентный анализ; паремиология; фразеология; шугнано-рушанские группы языков.

Литература

1.    Зоальшоева С.Л Лингвокультурологический анализ лексики с “sūr”(свадьба ) в шугнано-рушанской группе языков в сопоставлением с компонентом компонентом婚в китайском языке// Известия Академии наук Республики Таджикистан. – 2017. – №(245). –С.149-151

2.    Маджидов Х Фразеологическая система современного таджикского языка. –Душанбе, 2006. -406 с.

3.    Мирзоев Ш., Карамова И. Краткий словарь фразеологизмов шугнанского языка и их эквиваленты в русском языке. –Хорог, 2014. – 280 с.

4.    Соколова В.С. Бартангские тексты и словарь. –М.: Изд-во АН СССР, 1960. – 196с.

 

ANALYSIS OF PHRASEOLOGICAL AND PAREMYOLOGICAL UNITS WITH COPPONENT SŪR (WEDDING) IN SHUGNAN-RUSHAN LANGUAGE CULTURE

Zoal'shoeva Safina Latifdzhanovna

Senior lecturer of the chair of east languages

Russian-Tajik (Slavonic) university

M. Tursunzade 30, 734025, Dushanbe, Republic of Tajikistan

Ph.: (+992) 501 009 360 (m.)

z.safina87@mail.ru

The article deals with the phraseology of Shugnan-Rushan groups of languages that is critically endangered as using of this stratum of language in speech is very limited. Generally, only adult generation of Badakhshan people relatively often use studying phraseological units in speech. At times native speakers don’t know how and when to use any phraselogical units that cause the distortion of these units in speech. Since informants of this group don’t actively use the phraselogical units in speech, more used and borrowed actual lexis has become the main substitution for original lexis. Most borrowed lexis from Russian into Tajik displaced original lexis of Shugnan-Rushan group of languages.

In the article, component “sūr” (wedding) is considered in phraseological Shugnan-Rushan group of languages, and their classification on semantic motivation is made. Variants of these phraseological units are given both in studying languages and in Russian, as well as etymological description of concept “sūr” (wedding).

Keywords: component analysis; paremyology; phraseology; Shugnan-Rushan group of languages.

References

1.    Zoal’shoeva S.L. Linguoculturological analysis of lexis with“sūr”(wedding ) in Shugnan-Rushan group of languages in comparison with component 婚in Chinese// Bulletin of Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan. – 2017. – №(245). – P.149-151

2.    Majidov H. Phraseological system of modern Tajik language. – Dushanbe, 2006. – 406 p.

3.    Mirzoev Sh., Karamova I. Short dictionary of Shugnan phraseological units and their equivalents in Russian. – Khorog, 2014. – 280 p.

4.    Sokolova V.S. Bartang texts and vocabulary. –М.: Publishing house of AS USSR, 1960. –196 p.

   

ТАҲЛИЛИ ВОҲИДҲОИ ФРАЗЕОЛОГӢ ВАПАРЕМИОЛОГӢ БО ҶУЗЪИSŪR (ТӮЙ) ДАР ФАРҲАНГИ ЗАБОНИИ ШУҒНОНУ РӮШОН

Зоалшоева Сафина Латифxановна

Омӯзгори калони кафедраи забонҳои шарқии

Донишгоҳи (Славянии) Россия ва Тоҷикистон

К. М.Турсунзода 30, 734025, Душанбе, Ҷумҳурии Тоҷикистон

Тел.: (+992) 50 100 93 60

z.safina87@mail.ru

Фразеологияи гурӯҳизабонҳоиШуғнону Рӯшон ба нобудшавӣ наздик аст, зеро истифодабарии ин қишри забондар нутқ ниҳоят маҳдуд гаштааст. Асосан танҳо аҳолии калонсоли бадахшониён воҳидҳои фразеологии таҳқиқшавандаро дар нутқ нисбатан зуд истифода мебарад. Баъзан соҳибони забон ҳатто пай намебаранд, ки кадом воҳиди фразеологӣ дар кадом маврид бояд кор фармуда шавад, ки ин ба таҳрифоти воҳидҳои фразеологии дар нутқ истифодашаванда оварда мерасонад. Азбаски соҳибони забонҳои ин гурӯҳ дар нутқашон воҳидҳои фразеологии мазкурро начандон фаъолона истифода мебаранд, дар натиҷа луғати мубрами зуд-зуд истифодашаванда, ки аксар вақт иқтибосӣ мебошад, ба ҳайси луғати ивазкунандаи вожаҳои аслии ин забонҳо хизмат мекунад. Қисми зиёди вожаҳои иқтибосӣ аз забонҳои русӣ ва тоҷикӣ гирифта шуда, вожаҳои аслии забонҳо Шуғнону Рӯшонро танг карда баровардааст.

Дар мақола мавриди корбурди ҷузъи “sūr” (тӯй) дар воҳидҳои фразеологии гурӯҳи забонҳои Шуғнону Рӯшон мавриди баррасӣ қарор дода шудаа, таснифоти онҳо аз рӯйи аломатҳои маъноияшон гузаронида шудааст. Дар мақола гунаҳои воҳидҳои фразеологии мазкур, ҳам дар забонҳои тадқиқшаванда ва ҳам дар забони русӣ шарҳ дода шудаанд. Инчунин тавсифи этимологии мафҳуми “sūr” (тӯй) дода шудааст.

Калидвожаҳо: таҳлили ҷузъӣ; паремиология; фразеология; гурӯҳи забонҳои Шуғнону Рӯшон.