УДК 070(575.3+574)

РОЛЬ ПЕЧАТИ В РАЗВИТИИ ТАДЖИКСКО-КАЗАХСКИХ ЛИТЕРАТУРНЫХ ВЗАИМОСВЯЗЕЙ

Салихов Нурали Назарович

Доктор филологических наук,

профессор, кафедры печатных СМИ и PR,

ректор

Российско-Таджикский (Славянский) университет

Ул. М. Турсунзаде 30, 734025, Душанбе Республика Таджикистан

Тел: (+992 44) 620 42 06

solekhov57@mail.ru

Нуралиев Абдусаттор

Доктор филологических наук,

профессор кафедры отечественной и международной журналистики

Российско-Таджикский (Славянский) университет

Ул. М. Турсунзаде 30, 734025, Душанбе, республика Таджикистан

Тел.: (+992) 44 620 42 13

В статье рассматривается история развития таджикско-казахских литературных связей 50-80-х годов ХХ века на материале публикаций периодической печати, посвященных культуре и литературе двух народов. По мнению автора, без детального изучения прессы указанного периода, без определения роли периодических изданий, внесших весомый вклад в дело укрепления таджикско-казахских культурных и литературных связей, трудно представить богатство и многогранность процесса взаимоообмена духовными ценностями. Показано, что истоки литературных взаимосвязей таджиков и казахов уходят в далекое прошлое, и длительная и историческая протяженность этих отношений не могла не повлиять на их характер, формы и традиции. Развиваясь на определенных этапах то интенсивнее, то ослабевая, они принимали новые формы и приобретали новые качества. Наиболее плодтворным периодом развития тадижкско-казахских литературных связей были 50-80-е годы прошлого столетия, и в этом процессе огромная роль принадлежит печати, освещавшей факты и явления литературной жизни таджикского и казахского народов. Отмечается, что средства массовой информации практически не уступают по масштабу охвата читателей любой форме искусства. Ценители литературы знакомились с образцами литератного творчества через газетно-журнальные публикации, а потом становились их постоянными читателями. Таким образом, средства массовой информации представляли собой канал пропаганды культурных ценностей. Кроме того, они удовлетворяли потребности многомиллионной аудитории в информации о культурной жизни народов советской страны. В статье дан обзор материалов, опубликованных в печати Таджикистана и Казахстана, представлен жанрово-тематический аспект публикаций в историко-культурном контексте, их вклад в подготовку благоприятной почвы для дальнейшего культунного сближения таджикского и казахского народов.

Ключевые слова: таджикско-казахские литературные связи; печать; средства массовой информации;; культура; литература; литературная компаративистика.

Литература

1.      Азибаева Б.У. Казахские народные романические дастаны. – Алма-Ата: Гылым, 1990. – 143 с.

2.      Алексеев М.П. Сравнительное литературоведение. – Л.: Наука,1983. – 447 с.

3.      Асрори В., Нуралиев А. Печать советского Таджикистана // Многонациональная советская печать. –М.: Мысль, 1975. – С. 263-277.

4.      Ауэзов М.О. Мысли разных лет. –Алма-Ата, 1961. – 541 с.

5.      Дима А. Принципы сравнительного литературоведения. –М.: Прогресс, 1977. – 229 с.

6.      Дюришин Д. Теория сравнительного изучения литературы. – М.: Прогресс,1979. – 320 с.

7.      Казахская литература и ее интернациональные связи. –Алма-Ата. 1973. – 272 с.

8.      Литературные связи и литературный процесс. –М.: Наука,1986. – 350 с.

9.      Нуралиев А. Таджикско-казахские литературные взаимосвязи. –Душанбе, 2011. – 474 с.

10. Сатпаева Ш.К. Казахская литература и Восток. – Алма-Ата, 1982. – 200 с.

11. Шукуров М.Ш. Обновление. Таджикская проза сегодня. –М.: Сов. писатель, 1986. – 268 с.

   

THE ROLE OF PRESS IN TAJIK-KAZAKH LITERARY RELATIONSHIPS 

Salikhov Nurali Nazarovich 

Doctor of Philology,

professor of the chair of print media and PR,

rector

Russian-Tajik (Slavonic) university

M. Tursunzade 30, 734025, Dushanbe, Republic of Tajikistan

Ph.: (+992 44) 620 42 06

solekhov57@mail.ru

Nuraliev Abdusattor

Doctor of Philology,

professor of the chair of domestic and international journalism

Russian-Tajik (Slavonic) university

M. Tursunzade 30, 734025, Dushanbe, Republic of Tajikistan

Ph.: (+992) 44 620 42 13

The article deals with the history of the development of Tajik-Kazakh literary relations of the 50-80s of the twentieth century on the material of periodical publications on the culture and literature of two fraternal peoples. According to the author, without a detailed study of the press of this period, without defining the role of periodicals that made a significant contribution to strengthening the Tajik-Kazakh cultural and literary ties, it is difficult to imagine the richness and versatility of the process of mutual exchange of spiritual values. It is shown that the drains of the literary interrelations of Tajiks and Kazakhs go into the distant past, and the long and historical extent of these relations could not but affect their character, forms and traditions. Developing at certain stages, sometimes more intensively, then weakening, they took on new forms and acquired new qualities. The most fruitful period of development of the Tajik-Kazakh literary connections were the 50-80s of the last century and in this process a huge role belongs to the press covering the facts and phenomena of the literary life of the Tajik and Kazakh peoples. It is noted that the media is practically not inferior in terms of the scope of readers to any form of art. Literary connoisseurs got acquainted with the samples of literary creativity through newspaper and magazine publications, and then became their regular readers. Thus, the media was a channel promoting cultural values. In addition, they met the needs of a multimillion audience for information about the cultural life of the peoples of a Soviet country. The article provides an overview of the materials published in the press of Tajikistan and Kazakhstan, presents a genre-thematic spectrum of publications in a historical and cultural context, their contribution to the preparation of favorable soil for further cultural relations of the Tajik and Kazakh peoples.

Keywords: Tajik-Kazakh literary connections; press; media; culture; literature; comparative literature.

References 

1.      Azibaeva B.U. Kazakh folk romantic dastans. – Alma-Ata: Gylym, 1990. – 143 p.

2.      Alekseev M.P. Comparative literature. – L.: Nauka, 1983. – 447 p.

3.      Asrori V., Nuraliev A. The press of the Soviet Tajikistan // Multinational Soviet press. –M.: Mysl, 1975. – Р.263-277.

4.      Auezov M.O. Thoughts of different years. – Alma-Ata, 1961. – 541 p.

5.      Dima A. Principles of comparative literature. –M.: Progress, 1977. –229 p.

6.      Dyurishin D. Theory of comparative study of literature. – M.: Progress, 1979. – 320 p.

7.      Kazakh literature and its international relations. – Alma-Ata. 1973. – 272 p.

8.      Literary communication and literary process. –M.Nauka, 1986. – 350 p.

9.      Nuraliev A. Tajik-Kazakh literary interrelations. –Dushanbe, 2011. – 474 p.

10. Satpayev Sh.K. Kazakh literature and the East. – Alma-Ata, 1982. – 200 p.

11. Shukurov M.Sh. Update. Tajik prose today. –M.: Soviet writer, 1986. – 268 p.

   

НАҚШИ МАТБУОТ ДАР РУШДИ МУНОСИБАТҲОИ АДАБИИ ТОҶИКУ ҚАЗОҚ

Солеҳов Нуралӣ Назарович

Доктори илмҳои филологӣ,

профессори кафедраи ВАО ва PR,

ректори

Донишгоҳи (Славянии) Россия ва Тоҷикистон

Кeч. М. Турсунзода 30, 734025, Душанбе, Ҷумҳурии Тоҷикистон

Тел: (+992 44) 620 42 06

solekhov57@mail.ru

Нуралиев Абдусаттор

Доктори илмҳои филологӣ,

профессори кафедраи журналистикаи ватанӣ ва байналхалқии

Донишгоҳи (Славянии) Россия ва Тоҷикистон

Кeч. М.Турсунзода 30, 734025, Душанбе, Ҷумҳурии Тоҷикистон

Тел.: (+992) 44 620 42 13

Дар мақола таърихи рушди муносибатҳои адабии тоҷику қазоқ дар солҳои 50-80-уми асри ХХ дар асоси маводи интишороти матбуоти даврӣ, ки ба фарҳангу адабиёти ду халқи бародар бахшида шудааст, мавриди таҳлилу тадқиқ қарор дода шудааст. Бино ба ақидаи муаллиф, бе омӯзиши ҷузъии матбуоти давраи мазкур, бе муайян кардани нақши матбуоти даврӣ, ки ба мустаҳкамшавии робитаҳои фарҳангиву адабии халқҳои тоҷику қазоқ саҳми арзандаи худро гузошт, тасаввур кардани тамоми бойигарӣ ва серпаҳлӯии раванди мубодилаи тарафайни арзишҳои маънавӣ номумкин аст. Нишон дода шудааст, ки сарчашмаи робитаҳои адабии Тоҷикистону Қазоқистон ба гузаштаи дур тааллуқ дошат, тӯлонияти таърихии ин муносибатҳо ба хусусият, шаклу анъанаҳои онҳо бетаъсир намонд. Рушди дар марҳилаҳои гуногун босуръат ва ё сусти ин муносибатҳо шаклҳо ва сифати нави онҳоро ба миён овард. Давраи сермаҳсултарини рушди муносибатҳои адабии тоҷику қазоқ ба солҳои 50-80-и асри гузашта рост омад ва дар ин раванд матбуот нақши калон бозид, ки далелҳо ва ҳодисаҳои ҳаёти адабии ду халқро инъикос мегардонд. Зикр карда мешавад, ки ВАО аз рӯйи фарогирии хонандагон аз ягон навъи санъат қафо намемонд. Ҳаводорони адабиёт бо намунаҳои эҷоди адибон тавассути интишороти рӯзномаву маҷаллаҳо ошно гардида, минбаъд ба хонандагони доимии онҳо табдил меёфтанд. Ҳамин тариқ, ВАО шабакаи таблиғоти арзишҳои фарҳагӣ буд. Инчунин воситаҳои ахбори омма ба талаботи сафҳои бисёрмиллионаи аҳолӣ барои дастрас намудани иттилоъ оид ба ҳаёти фарҳангии халқҳои кишвари шӯравӣ ҷавобгӯй буданд. Дар мақола баррасии маводҳои матбуоти Тоҷикистону Қазоқистон оварда шуда, ҷиҳати жанриву мавзӯии интишорот дар ҳошияи таърихиву фарҳангӣ, саҳми он дар омода кардани заминаи мусоиди наздикшавии минбаъдаи фарҳангии халқҳои тоҷику қазоқ нишон дода шудааст.

Калидвожаҳо: муносибатҳои адабии тоҷику қазоқ; матбуот; воситаҳои ахбори омма; фарҳаг;адабиёт; компаративистикаи адабӣ.