УДК 325.1

МИГРАЦИОННЫЕ ПРОЦЕССЫ В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ: ХАРАКТЕРНЫЕ ОСОБЕННОСТИ И ОСНОВНЫЕ ТЕНДЕНЦИИ

Ульмасов Рахмон 

Доктор экономических наук,

профессор кафедры международных отношений и дипломатии

Российско-Таджикский (Славянский) университет

Ул. М. Турсунзаде 30, 734025, Душанбе, Республика Таджикистан

Тел.: (+990 44) 620 42 33

В статье рассматриваются вопросы развития миграционных процессов в условиях глобализации в экономическом и демографическом аспектах. Прослеживается динамика миграционной ситуации в ведущих странах Европы и в России на фоне ухудшения в них демографических показателей. Показано, что миграция стала одним из важных факторов компенсирования естественной убыли населения и поддержания роста трудового потенциала. Дана характеристика социально-экономической сущности трудовой миграции, её влияния на формирование рынка труда и экономику стран-экспортеров. Обоснована необходимость взаимодействия организаций и структур по регулированию миграционных процессов, созданию благоприятного социально-экономического миграционного климата, решению проблем мигрантов. Автор подчеркивает, что доступ к рынку труда России для избыточного населения стран СНГ можно использовать как фактор межгосударственного сотрудничества и активизации региональной интеграции в рамках Содружества. Анализ обозначенной в статье проблемы подтверждает, что миграционные процессы оказывают существенное влияние на формирование рынков труда, имея устойчивую тенденцию к дальнейшему усилению. В связи с этим предлагается рассматривать трудовую миграцию в контексте трудового обмена как одну из форм международных экономических отношений.

Ключевые слова: иммиграция; этнокультурное разнообразие; ассимиляционизм; мультикультурализм; глобализация; региональная интеграция; демография; рынок труда.

Литература 

1.    Икромов Дж.З. Международная миграция из стран Центральной Азии в Россию. – Душанбе, 2019. – 223.

2.    Исламов С.И. Биосоциальное развитие человека. Демографический и социальный переходы. – Душанбе, 2019. – 287 с.

3.    Социально-экономические проблемы формирования рыночной экономики: состояние и перспективы: монография. – Душанбе, 2019. – 258 с.

4.    Стратегические ориентиры политики государств Центральной Евразии в условиях глобализации и регионализации: сб. статей. – Душанбе, 2019. – 369 с.

5.    Таджикская трудовая миграция в условиях глобального финансового кризиса: причины и последствия / Х.Умаров; МОМ. –Душанбе, 2010. – 118 с.

6.    Цапенко И.П. Поиски новых подходов к социокультурной интеграции мигрантов. [Электронный ресурс] // Демографическое обозрение. Электронный научный журнал. – 2018. – Т.5(4). –С. 125-149. – Режим доступа: https://doi.org/10.17323/demreview.v5i4.8665

   

MIGRATION PROCESSES IN THE CONDITIONS OF GLOBALIZATION: CHARACTERISTIC FEATURES AND MAIN TRENDS 

Ulmasov Rahmon 

Doctor of Economics,

professor of the chair of international relations and diplomacy

Russian-Tajik (Slavonic) university

M. Tursunzade 30, 734025, Dushanbe, Republic of Tajikistan

Ph.: (+990 44) 620 42 33

The article deals with the development of migration processes in the context of globalization in economic and demographic aspects. The dynamics of the migration situation in the leading countries of Europe and in Russia is traced against the background of the deterioration of their demographic indicators. It is shown that migration has become one of the important factors in compensating for the natural population decline and maintaining the growth of labor potential. The characteristic of the socio-economic nature of labor migration, its impact on the formation of the labor market and the economy of exporting countries is presented. The necessity of interaction between organizations and structures for regulating migration processes, creating a favorable socio-economic migration climate, and solving the problems of migrants is substantiated. The author emphasizes that access to the labor market of Russia for the surplus population of the CIS countries can be used as a factor of interstate cooperation and increased regional integration within the Commonwealth. The analysis of the problem indicated in the article confirms that migration processes have a significant impact on the formation of labor markets, with a steady tendency to further increase. In this regard, it is proposed to consider labor migration in the context of labor exchange as one of the forms of international economic relations.

Keywords: immigration; ethnocultural diversity; assimilationism; multiculturalism; globalization; regional integration; demography; labor market.

References 

1.    Ikromov J.Z. International migration from Central Asia to Russia. – Dushanbe, 2019. – 223 p.

2.    Islamov S.I. Biosocial human development. Demographic and social transitions. – Dushanbe, 2019. – 287 p.

3.    Socio-economic problems of forming a market economy: state and prospects: a monograph. – Dushanbe, 2019. – 258 p.

4.    Strategic guidelines of the policies of the states of Central Eurasia in the context of globalization and regionalization: coll. articles. – Dushanbe, 2019. – 369 p.

5.    Tajik labor migration in the context of the global financial crisis: causes and consequences / Kh.Umarov; MOM. –Dushanbe, 2010. – 118 p.

6.    Tsapenko I.P. The search for new approaches to the socio-cultural integration of migrants. [Electronic resource] // Demographic Review. Electronic scientific journal. – 2018. – V.5 (4). –P.125-149. – Access mode: https://doi.org/10.17323/demreview.v5i4.8665

   

РАВАНДҲОИ МУҲОҶИРШАВӢ ДАР ШАРОИТИ ҶАҲОНИШАВӢ: ХУСУСИЯТҲОИ ХОС ВА ТАМОЮЛОТИ АСОСӢ

Улмасов Раҳмон 

Доктори илмҳои иқтисодӣ,

профессори кафедраи муносибатҳои байналхалқӣ ва дипломатия

Донишгоҳи (Славянии) Россия ва Тоҷикистон

Кӯч. М.Турсунзода 30, 734025, Душанбе, Ҷумҳурии Тоҷикистон

Тел.: (+990 44) 620 42 33

Дар мақола масъалаҳои рушди равандҳои муҳоҷиршавӣ дар шароити ҷаҳонишавӣ аз нуқтаҳои назари иқтисодӣ ва демографӣ баррасӣ карда шудааст. Таҳаввулот ва фаъолнокии вазъи муҳоҷирӣ дар кишварҳои пешсафи Аврупо ва Россия дар шароити пастравнии нишондиҳандаҳои демографии онҳо бо таҳлил фаро гирифта шудааст. Нишон дода мешавад, ки муҳоҷиршавӣ яке аз омилҳои муҳимтарини ҷуброни нобудшавии табиии аҳолӣ ва дастгирии баланд бардоштани нерӯи меҳнатӣ гардидааст. Тавсифи моҳияти иҷтимоиву иқтисодии муҳоҷирати меҳнатӣ, таъсири он ба ташаккулёбии бозори меҳнат ва иқтисоди кишварҳои содиркунанда оварда шудааст. Зарурати таъсири мутақобила ва ҳамкориҳои ташкилоту сохторҳои танзимкунандаи равандҳои муҳоҷиршавӣ, таъсис додани фазои мусоиди иҷтимоиву иқтисодии муҳоҷиршавӣ, ҳалли мушкилоти муҳоҷирон асоснок карда шудааст. Муаллиф таъкид месозад, ки дастрасиро ба бозори меҳнати Россия барои аҳолии барзиёди кишварҳои ИДМ ҳамчун омили ҳамкориҳои байнидавлатӣ ва фаъолсозии ҳамгироии минтақавӣ дар доираи Иттиҳод истифода бурдан мумкин аст. Таҳлили мушкилоти дар мақола зикргардида тасдиқ месозад, ки равандҳои муҳоҷиршавӣ ба ташаккулдиҳии бозори меҳнат таъсири амиқ мерасонанд ва тамоили устувори қувватёбии минбаъда дорад. Вобаста аз ин пешниҳод мегардад, ки муҳоҷирати меҳнатӣ дар ҳошияи мубодилаи меҳнатӣ ҳамчун яке аз шаклҳои муносибатҳои байналхалқии иқтисодӣ баррасӣ карда шавад.

Калидвожаҳо: иммигратсия; гуногунрангии этнофарҳангӣ; ассимилятсионизм; мултикултурализм; ҷаҳонишавӣ; ҳамгироии минтақавӣ; демография; бозори меҳнат.