УДК 37.02:811.161.1 

ПОЛИЛИНГВИЗМ И ПРОБЛЕМЫ ЛИНГВОДИДАКТИКИ В ТАДЖИКИСТАНЕ

Гусейнова Татьяна Владимировна

Доктор педагогических наук, профессор,

директор

Институт повышения квалификации

Российско-Таджикский (Славянский) университет

734025, Республика Таджикистан, Душанбе, ул. М. Турсунзаде, 30

Тел.: (+992) 91 883 99 93 (м.)

guseynova_tatyana@bk.ru

Самадова Ильмира Назришоевна

Кандидат педагогических наук,

доцент кафедры русского языка

Российско-Таджикский (Славянский) университет

734025, Республика Таджикистан, Душанбе, ул. М. Турсунзаде, 30

Тел.: (+992) 918 65 45 84 (м.)

ilmira.nazrisho@mail.ru

В статье рассматриваются вопросы формирования полилингвизма в Республике Таджикистан. Актуальность проблематики работы определяется необходимостью теоретического и практического осмысления лингвистических и экстралингвистических факторов, влияющих на уровень полилингвизма в Таджикистане. В работе анализируется языковая политика в республике, особенности организации лингвистического образования на всех уровнях образовательной системы, начиная с начального и включая вузовское. Описываются некоторые достижения в организации обучения русскому языку как неродному, а также особенности проводимой в республике реформы образования. Подвергнуты анализу статистические данные о системе образования, в частности о характере, особенностях и качестве лингвистического образования на период до 2018 года. Намечаются пути качественного улучшения обучения неродным языкам (русскому и таджикскому) через развитие и совершенствование лингводидактической науки в Таджикистане.

Делается вывод о том, что Толерантность языков на уровне равноценного функционирования в обществе, способствующая их равноправному использованию в языковом сознании каждой языковой личности, в современном таджикском обществе может быть достигнута только при поддержкЕ негосударственного языка, языка межнационального и межличностного общения – русского.

Ключевые слова: полилингвизм; система образования Таджикистана; лингвистическое образование; родной язык; неродные языки.

Литература 

1.    Азимов Э.Г., Щукин А.Н. Словарь методических терминов (теория и практика преподавания языков). – СПб.: Златоуст, 1999. – 472 с.

2.    Балыхина Т.М. Методика преподавания русского языка как неродного (нового): Учеб. пособие. Изд. 2-е, испр. – М.: РУДН, 2010. – 188 с.

3.    Костомаров В.Г. Мой гений, мой язык: Размышления языковеда в связи с общественными дискуссиями о языке. – М.: Знание, 1991. – 68 с.

4.    Проблемы функционирования русского языка в Республике Таджикистан / Х.Д.Шамбезода, Т.В.Гусейнова, Р.Д.Салимов и др. – Душанбе: РТСУ, 2006. – 200 с.

5.    Сафин Д.В. и др. Реализация компетентностного подхода в обучении естественным предметам и информационным технологиям: учеб.-метод. пособие / Д.В.Сафин, К.Мухтори и др. – Душанбе: Министерство образования и науки РТ, 2018. – 36 с.

6.    Шамбезода Х.Дж. Функционирование бесписьменного языка малой народности в условиях полиэтнического социума (на материале шугнанского языка в таджикско-русском окружении): автореф. дис… д-ра филол. наук: 10.02.19 / Шамбезода Хусрав Джамшедович. – Воронеж, 2007. – 46 с.

   

POLYLINGUISM AND PROBLEMS OF LINGUODIDACTICS IN TAJIKISTAN

Guseynova Tatyana Vladimirovna,

Doctor of Pedagogy, professor,

director

Institute for advanced training

Russian-Tajik (Slavonic) university

734025, Republic of Tajikistan, Dushanbe, M. Tursunzade, 30

Ph.: (+992) 91 883 99 93 (m.)

guseynova_tatyana@bk.ru 

Samadova Ilmira Nazrishoevna 

Candidate of pedagogical sciences,

associate professor of the chair of Russian language

Russian-Tajik (Slavonic) university

734025, Republic of Tajikistan, Dushanbe, M. Tursunzade, 30

Ph.: (+992) 918 65 45 84 (m.)

ilmira.nazrisho@mail.ru

The article deals with the issues of the formation of multilingualism in the Republic of Tajikistan. The relevance of the problems of work is determined by the need for a theoretical and practical understanding of linguistic and extralinguistic factors that affect the level of multilingualism in Tajikistan. In the article the language policy in the republic, the peculiarities of the organization of linguistic education at all levels of the educational system are analyzed, starting from primary and including university. Some achievements in the organization of teaching the Russian language as non-native, as well as the features of the educational reform in the republic are described. Statistical data on the education system, in particular on the nature, characteristics and quality of linguistic education for the period up to 2018, are analyzed. Ways are being outlined for a qualitative improvement in teaching non-native languages (Russian and Tajik) through the development and improvement of linguodidactic science in Tajikistan.

It is concluded that the tolerance of languages at the level of equal functioning in society, contributing to their equal use in the linguistic consciousness of each linguistic personality, in modern Tajik society can be achieved only with the support of a non-state language, the language of interethnic and interpersonal communication - Russian.

Keywords: polylinguism; educational system of Tajikistan; linguistic education; native language; non-native languages.

References

1.      Azimov E.G., Schukin A.N. Dictionary of methodological terms (theory and practice of language teaching). – SPb.: Zlatoust, 1999. – 472 p.

2.      Balykhina T.M. Methods of teaching the Russian language as non-native (new): a manual. – 2^nd edition, rev. – M.: RUPF, 2010. – 188 p.

3.      Kostomarov V.G. My genius, my language: The reflections of the linguist in connection with public discussions about the language. – M.: Znanie, 1991. – 68 p.

4.      Problems of the functioning of the Russian language in the Republic of Tajikistan / Kh.J.Shambezoda, T.V.Guseynova, R.D.Salimov, oths. – Dushanbe: RTSU, 2006. – 200p.

5.      Safin D.V. et al. The implementation of the competency-based approach to teaching natural subjects and information technology: a manual / D.V.Safin, K.Mukhtori et al. – Dushanbe: Ministry of Education and Science of the Republic of Tatarstan, 2018. – 36 p.

6.        Shambézoda Kh.J. The functioning of the non-written language of a small ethnic group in a multi-ethnic society (based on the material of the Shugnan language in the Tajik-Russian environment): abstract. dis ... Dr. Philology: 10.02.19 / Shambezoda Khusrav Jamshedovich.

   

БИСЁРЗАБОНӢ ВА МУШКИЛОТИ ЛИНГВОДИДАКТИКА ДАР ТОҶИКИСТОН

Гусейнова Татяна Владимировна, 

Доктори илмҳои педагогӣ, профессор,

директори

Институти такмили ихтисоси

Донишгоҳи (Славянии) Россия ва Тоҷикистон

734025, Ҷумҳурии Тоҷикистон, Душанбе, М.Турсунзода, 30

Тел.: (+992) 91 883 99 93 (м.)

guseynova_tatyana@bk.ru

Самадова Илмира Назришоевна

Номзади илмҳои педагогӣ,

дотсенти кафедраи забони русӣ

Донишгоҳи (Славянии) Россия ва Тоҷикистон

734025, Ҷумҳурии Тоҷикистон, Душанбе, М. Турсунзода, 30

Тел.: (+992) 918 65 45 84 (м.)

ilmira.nazrisho@mail.ru

Дар мақола масъалаҳои ташаккулёбии бисёрзабонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ карда мешаванд. Мубрамияти мушкилоти корро зарурати тафаккурсозии назариявӣ ва амалии омилҳои забоншиносӣ ва экстразабоншиносие муайян месозад, ки ба сатҳи бисёрзабонӣ дар Тоҷикистон таъсиргузор мебошанд. Дар мақола сиёсати забонии ҷумҳурӣ, хусусиятҳои ташкили таҳсилоти забоншиносӣ дар ҳамаи сатҳҳои низоми таҳсилотӣ, оғоз аз таҳсилоти ибтидоӣ, аз ҷумла мактабҳои олӣ таҳлил карда шудааст. Баъзе муваффақиятҳои ташкили таълимдиҳии забони русӣ ҳамчун забони ғайримодарӣ, инчунин хусусиятҳои ислоҳоти таҳсилот, ки дар сатҳи ҷумҳурӣ гузаронида мешавад, ба қалам дода шудаанд. Маълумоти оморӣ оид ба низоми таҳсилот, аз ҷумла оид ба мухтасот, хусусиятҳо ва сифати таҳсилоти забон барои давраи то соли 2018 бо таҳлили амиқ фаро гирифта шудаанд. Роҳҳои беҳдошти сифати таълими забонҳои ғайримодарӣ (русӣ ва тоҷикӣ) тавассути рушд ва такмилдиҳии илми лингводидактика дар Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

Хулоса бароварда мешавад, ки таҳаммулпазирии забонҳо дар сатҳи амалкарди баробар дар ҷомеа қабул шуда, ба истифодабарии баробарҳуқуқи онҳо дар шуури забонии ҳар як шахсияти забонӣ мусоидат мекунад. Он дар ҷомеаи муосири тоҷик метавонад танҳо бо дастгирии забони ғайридавлатӣ, забони муоширати байналмилалӣ ва байнишахсӣ, яъне забони русӣ ба даст оварда шавад.

Калидвожаҳо: бисёрзабонӣ; низоми таҳсилоти Тоҷикистон; таҳсилоти забонӣ; забони модарӣ; забонҳои ғайримодарӣ.