УДК 811.222.8=581 

СОПОСТАВИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ЛЕКСИЧЕСКИХ СРЕДСТВ ОБЪЕКТИВАЦИИ КОНЦЕПТА «СЕМЬЯ» В ТАДЖИКСКОМ И КИТАЙСКОМ ЯЗЫКАХ

Имомзода Махина Мухаммадюсуф

Кандидат филологических наук,

ассистент кафедры иностранных языков

Таджикский национальный университет

734025, Республика Таджикистан, Душанбе, проспект Рудаки, 17

Тел.: (+992) 988 51 22 22 (м.)

mahina-07@mail.ru

История становления терминологии родства в таджикском и китайском языках уходит вглубь тысячелетней истории и тесно связана с обычаями и традициями, которые эти народы сумели сохранить, а самое главное – имеют важное значение в их жизни. Вместе с сохранившимися и пронесенными через века традициями и обычаями сохранилась и терминология родства, достаточно полно отражающая традиции семьи, родства и всего того, что связано с семьей. В таджикской и китайской языковых культурах термины родства используются по отношению ко всем членам семьи. На примере анализа словарных статей, связанных с терминологией родства, становится понятным, что семья характеризуется как нуклеарная единица. В основе каждого определения заложен общий денотат, представляемый лексемами «группа», «единство». Такое определение семьи предполагает объединение на основе каких-либо общих признаков. Определение семьи через «группу родственников» предполагает объединение на основе родства – связи между людьми, основанной на происхождении одного лица от другого или разных лиц от общего предка, а также на брачных семейных отношениях. Поскольку в рамках данного исследования особый интерес представляет нуклеарная и полная семья, которая характеризуется способностью к продолжению рода, то нами будут рассмотрены термины родства как способ лексической объективации концепта «семья» в сопоставительном плане в таджикском и китайском языках.

Ключевые слова: концепт; семья; термины родства; языковая объективация; классификация.

Литература

1.        Карасик В.И. Языковой круг: личность, концепты, дискурс. –М.: Гнозис, 2004. – 389 с.

2.        Пименова М.В. Душа и Дух: особенности концептуализации. – Кемерово: ИПК «Графика», 2004. – 386 с.

3.        Попова З.Д. Семантико-когнитивный анализ языка: монография / З.Д.Попова, И.А.Стернин. – Воронеж: Истоки, 2007. – 226 с.

4.        Фарҳанги забони тоҷикӣ: в 2-х т. – Т. 1. – М.: Советская Энциклопедия, 1969. – 951с.

5.        Фарҳанги забони тоҷикӣ: в 2-х т. – Т. 2. – М.: Советская Энциклопедия, 1969. – 949с.

6.        大俄汉词典 (修订版). 黑龙江大学俄语语言文学研究中心辞书研究所编. 北京：商务印书馆. 2001. 2857页 (Большой русско-китайский словарь (издание пересмотренное и дополненное) / Институт лексикографии исследовательского центра русского языка и литературы Хэйлунцзянского университета. – Пекин: Изд-во Шанъу, 2001. – 2857 с.).

7.        李行健. 现代汉语规范词典 (2版). 北京：外语教学与研究出版社, 2010. 1774页 (Ли Синцзянь. Нормативный словарь современного китайского языка / гл. ред. Ли Синцянь. – 2-е изд. – Пекин: Изд-во обучения и исследования иностранного языка, 2010. – 1774 с.).

   

COMPARATIVE ANALYSIS OF LEXICAL MEANS OF OBJECTIVATION OF THE CONCEPT “FAMILY” IN TAJIK AND CHINESE LANGUAGES

Imomzoda Makhina Muhammadusuf

Candidate of philological sciences,

assistant of the chair of foreign languages

Tajik national university

734025, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki ave., 17

Ph.: (+992) 988 51 22 22 (m.)

mahina-07@mail.ru

The article deals with the history of the establishment of the terminology of similarity in Tajik and Chinese languages gone deep into the millennia-old history and is closely connected with the customs and traditions that these peoples have managed to preserve, and most importantly, give them great importance in life. Along with the traditions and customs that have been preserved and carried through the ages, the terminology of kinship has been preserved, which fully reflects the traditions of the family, kinship and all that is connected with the family. In Tajik and Chinese language cultures, the terms of kinship are used in relation to all family members. On the example of the analysis of vocabulary entries related to the terminology of kinship, it becomes clear that the family is characterized as a nuclear unit. Each definition is based on a common denotation, represented by the lexemes “group”, “unity”. Such a definition of a family involves unification on the basis of some common features. The definition of a family through a “group of relatives” involves unification on the basis of kinship - a relationship between people based on the origin of one person from another or different persons from a common ancestor, as well as marital family relations. Since the nuclear and complete family, which is characterized by the ability to procreate, is of particular interest in the framework of this study, we will consider the terms of kinship as a way of lexical objectification of the concept of “family” in comparative terms in Tajik and Chinese.

Keywords: concept; a family; terms of kinship; language objectification; classification.

References

1.      Karasik V.I. Language circle: personality, concepts, discourse. –M.: Gnosis, 2004. – 389 p.

2.      Pimenova M.V. Soul and spirit: features of conceptualization. – Kemerovo: IPK "Graphics", 2004. – 386 p.

3.      Popova Z.D. Semantic and cognitive analysis of the language: monograph / Z.D.Popova, I.A.Sternin. – Voronezh: Istoki, 2007. – 226 p.

4.      Tajik dictionary: in 2 vol. – V.1. – M.: Soviet Encyclopedia, 1969. – 951p.

5.      Tajik dictionary: in 2 vol. – V.2. – M.: Soviet Encyclopedia, 1969. – 949p.

6.      大 俄 汉 词典 (修订 版).黑龙江 大学 俄语 语言 文学 研究 中心 辞书 研究所 编.北京： 商务印书馆. – 2001. – 2857 р. (Big Russian-Chinese Dictionary (revised and add.edition) / Institute of Lexicography of the Research Center for Russian Language and Literature of Heilongjiang university. – Beijing: Publishing house of Shangu, 2001. – 2857 p.).

7.      李行健.现代 汉语 规范 词典 (2 版).北京 ： 外语 教学 与 研究 出版社. – 2010. – 1774 р. Ли (Li Xinjiang. Normative Dictionary of Modern Chinese / ed. Li Xinjiang. – 2^nd ed. – Beijing: Publishing house of foreign language teaching and research, 2010. – 1774 p.).

   

ТАҲЛИЛИ МУҚОИСАВИИ ВОСИТАҲОИ ЛУҒАВӢ ДАР ОБЪЕКТИВИКУНОНИИ КОНСЕПТИ «ОИЛА» ДАР ЗАБОНҲОИ ТОҶИКӢ ВА ХИТОӢ

Имомзода Маҳина Муҳаммадюсуф

Номзади илмҳои филологӣ,

ассистенти кафедраи забонҳои хориҷии

Донишгоҳи миллии Тоҷикистон

734025, Ҷумҳурии Тоҷикистон, Душанбе, хиёбони Рӯдакӣ, 17

Тел.: (+992) 988 51 22 22 (м.)

mahina-07@mail.ru

Таърихи ташаккулёбии истилоҳоти хешутаборӣ дар забонҳои тоҷикӣ ва хитоӣ таърихи чандин ҳазорсола дошта, бо урфу одат ва анъанаҳое, ки ин халқҳо нигоҳ дошта тавонистаанд ва аз ҳама муҳимаш, дар зиндагонӣ ба онҳо аҳамияти вижа медиҳанд, сахт марбут аст. Бо анъанаҳо ва урфу одатҳои зимни асрҳо нигоҳ дошташуда ва барҷомонда истилоҳоти хешутаборӣ низ ҳифз гардидааст, ки он анъанаҳои оила, хешутаборӣ ва ҳамаи мафҳумҳои бо оила марбутро дар худ таҷассум месозад. Дар фарҳангҳои забонии тоҷикиву хитоӣ истилоҳоти хешутаборӣ нисбат ба ҳамаи аъзои оила кор фармуда мешаванд. Дар мисоли таҳлили он мақолаҳои луғат, ки бо истилоҳоти хешутаборӣ вобастагӣ доранд, возеҳ мегардад, ки оила ҳамчун воҳиди нуклеарӣ тавсиф дода мешавад. Ба заминаи ҳар як таъриф денотати умумӣ дохил карда шудааст, ки бо вожаҳои семавии «гурӯҳ», «умумият» муттаҳид гардонда шудааст. Чунин таърифи оила муттаҳидшавиро дар асоси ягон нишонаҳои умумӣ дар назар дорад. Таърифи оила тавассути «гурӯҳи хешовандон» муттаҳидшавиро дар асоси хешутаборӣ – алоқаи байни одамон тақозо мекунад, ки он, пеш аз ҳама, ба насли як нафар будани шахси дигар аз як аҷдоди умумӣ, инчунин ба муносибатҳои оилавии никоҳӣ асос меёбад. Азбаски дар доираи тадқиқоти мазкур оилаи нуклеарӣ ва пурра, ки онро қобилияти давом додани насл тавсиф медиҳад, баррасӣ мешавад, дар мақолаи мавриди назар муаллиф истилоҳоти хешутабориро ҳамчун усули луғавии объективикунонии консепти «оила» ба таври муқоисавӣ дар забонҳои тоҷикӣ ва хитоӣ ба риштаи тадқиқ кашидааст.

Калидвожаҳо: консепт; оила; истилоҳоти хешутаборӣ; объективикунонии забонӣ; таснифот.