УДК 81’367.322=161.1=222.8=111 

ВОПРОСИТЕЛЬНЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ С ВОПРОСИТЕЛЬНЫМИ СЛОВАМИ В РУССКОМ, ТАДЖИКСКОМ И АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКАХ 

Хакимова Зарина Абдуалимовна

Преподаватель кафедры иностранных языков

Кулябский государственный университет имени Абуабдуллох Рудаки

735360, Республика Таджикистан, Куляб, ул. С. Сафаров, 16

Тел.: (+992) 98 880 88 40 (м.)

zarina250189@mail.ru

В статье рассматриваются местоименные вопросительные предложения в английском, русском и таджикском языках на материале художественных произведений русских, английских и таджикских писателей и их переводов на сопоставляемые языки. Актуальность проблематики работы связана с некоторыми пробелами в сопоставительном анализе синтаксического, семантического и прагматического аспектов вопросительных предложений на материале наиболее частотных и наименее изученных в английском, русском и таджикском языках местоименных вопросительных предложений. Важность изучения семантического и прагматического аспектов вопросительного предложения обусловлена тем, что адекватный анализ предложения возможен лишь при учете не только формальной, но и содержательной стороны исследуемого объекта. Востребованность исследования местоименных вопросительных предложений как неотъемлемых компонентов диалогической речи в английском, русском и таджикском языках возрастает в связи с интенсивными культурно-языковыми контактами и необходимостью создания сопоставительной грамматики английских, русских и таджикских интеррогативов в вопросно-ответных диалогических единствах, что имеет выход в теорию речевой деятельности и лингвистику текста.

Ключевые слова: синтаксис; структура; семантика; вопросительные местоимения; вопросительные предложения; русский язык; таджикский язык; сопоставление.

Литература 

1.    Бархударов Л.С, Штелинг Д.А. Грамматика английского языка. – М.: URSS, 2019. – 424 c.

2.    Валгина Н.С. Синтаксис современного русского языка: учебник для вузов. – 3-е изд., испр. –М.: Высшая школа, 1991. – 416с.

3.    Гвоздев А.Н.Современный русский литературный язык. Ч.2. – М.: Учпедгиз, 1961. – 302 с.

4.    Грамматика современного таджикского литературного языка. Т.2. – Душанбе: Дониш, 1986. –372 с. (на тадж.яз.).

5.    Распопов И.П. Вопросительные предложения // Русский язык в школе. – 1958. – №1. – С.73-75.

6.    Русская грамматика. Т.2 / под ред. Н.Ю.Шведовой. – М.: Наука, 1982. – 709с.

7.    Сабирджанов С. Собственно-вопросительные предложения в современном таджикском литературном языке. – Душанбе: Мир издателей, 2011. – 200 с.

8.    Смирницкий. Синтаксис английского языка. –М.: Иностр. лит-ра, 1957. – 258 с.

9.    Современный русский язык. – М.: Азбуковник,1997. – 928 с.

10.    Шелякин М.А. Функциональная грамматика русского языка. – М.: Русский язык, 2001. – 288с.

   

INTERROGATIVE SENTENCES WITH INTERROGATIVE WORDS IN RUSSIAN, TAJIK AND ENGLISH LANGUAGES

Khakimova Zarina Abdualimovna

Lecturer of the chair of foreign languages

Kulob state university of Abuabdulloh Rudaki

735360, Republic of Tajikistan, Kulob, S.Safarov, 16

Ph.: (+992) 98 880 88 40 (m.)

zarina250189@mail.ru

The article deals with pronominal interrogative sentences in English, Russian and Tajik languages on the material of works of art by Russian, English and Tajik writers and their translations into the compared languages. The relevance of the problematic of the work is associated with some gaps in the comparative analysis of the syntactic, semantic and pragmatic aspects of interrogative sentences on the material of the most frequent and least studied pronominal interrogative sentences in English, Russian and Tajik languages. The importance of studying the semantic and pragmatic aspects of an interrogative sentence is due to the fact that an adequate analysis of the sentence is possible only when taking into account not only the formal, but also the content side of the object under study. The demand for the study of pronominal interrogative sentences as integral components of dialogical speech in English, Russian and Tajik is increasing due to intensive cultural and linguistic contacts and the need to create a comparative grammar of English, Russian and Tajik interrogatives in question-answer dialogical unities, which has a way out in the theory of speech activity and the linguistics of the text.

Keywords: syntax; structure; semantics; interrogative pronouns; interrogative sentences; Russian language; Tajik; comparison.

References 

1.      Barkhudarov L.S., Shteling D.A. English grammar. – M.: URSS, 2019. – 424 p.

2.      Valgina N.S. Syntax of the modern Russian language: a textbook for universities. – 3^rd ed., rev. –M.: Vysshaya shkola, 1991. – 416 p.

3.      Gvozdev A.N. Modern Russian literary language. Part 2. – M.: Uchpedgiz, 1961. – 302 p.

4.      Grammar of the modern Tajik literary language. V.2. – Dushanbe: Donish, 1986. – 372 p. (in Tajik)

5.      Raspopov I.P. Interrogative sentences // Russian at school. – 1958. – №1. – P.73-75.

6.      Russian grammar. Vol.2 / ed.by N.Yu.Shvedova. – M.: Nauka, 1982. – 709 p.

7.      Sabirjanov S. Properly interrogative sentences in the modern Tajik literary language. – Dushanbe: World of Publishers, 2011. – 200 p.

8.      Smirnitsky. Syntax of the English language. –M.: Inostran. liter., 1957. – 258 p.

9.      Modern Russian language. – M.: Azbukovnik, 1997. – 928 p.

10. Shelyakin M.A. Functional grammar of the Russian language. – M.: Russian language, 2001. – 288 p.

   

ҶУМЛАҲОИ САВОЛӢ БО КАЛИМАҲОИ САВОЛӢ ДАР ЗАБОНҲОИ РУСӢ, ТОҶИКӢ ВА АНГЛИСӢ

Ҳакимова Зарина Абдуалимовна

Муаллимаи кафедраи забонҳои хориҷӣ

Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абӯабдуллои Рӯдакӣ

735360, Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кӯлоб, кӯч. С. Сафаров, 16

Тел.: (+992) 98 880 88 40 (м.)

zarina250189@mail.ru

Дар мақола ҷумлаҳои саволии ҷонишинӣ дар забонҳои англисӣ, русӣ ва тоҷикӣ дар асоси маводи осори бадеии адибон ва тарҷумаҳои русӣ, англисӣ ва тоҷикии онҳо ба забонҳои муқоисашаванда мавриди баррасӣ қарор дода шудаанд. Мубрамии мушкилоти кор бо баъзе ноқисиҳо дар таҳлили муқоисавии ҷиҳатҳои наҳвӣ, маъноӣ ва прагматикии калимаҳои саволӣ дар таркиби ҷумлаҳо дар асоси маводи калимаҳои ҷонишинии дар ҷумлаҳои саволӣ бештар ё камтар омӯхташудаи забонҳои англисӣ, русӣ ва тоҷикӣ фаҳмонида мешавад. Муҳиммии омӯзиши ҷиҳатҳои маъноӣ ва прагматикии калимаҳои саволии ин навъи ҷумлаҳоро ҳамин чиз тақозо менамояд, ки таҳлили дурусти ҷумлаҳои мазкур танҳо дар сурати баҳисобгирии на танҳо ҷиҳати шаклӣ, балки мазмунии объекти таҳқиқшаванда имкон дорад. Зарурати таҳқиқи ҷонишинҳои ҷумлаҳои саволӣ ҳамчун унсурҳои ҷудонашавандаи нутқи муколамавӣ дар забонҳои англисӣ, русӣ ва тоҷикӣ вобаста аз робитаҳои фаъолонаи фарҳангию забонӣ ва зарурати тартиб додани грамматикаи муқоисавии интеррогативҳои забонҳои англисӣ, русӣ ва тоҷикӣ дар умумиятҳои саволию ҷавобии муколамавӣ торафт меафзояд ва ин ба назарияи фаъолиятии нутқии матн оварда мерасонад.

Калидвожаҳо: наҳв; сохтор; маъно; калимаҳои саволии ҷонишинӣ; калимаҳои саволии ҷумлаҳо; забони русӣ; забони тоҷикӣ; муқоиса.